دراسة مقارنة فی تیار الوعی بین روایتی «ما تبقّی لکم» لغسان کنفانی و«شازده احتجاب» لهوشنک کلشیری

Authors

Abstract:

تُعدّ الرموز التی ترتبط بعالم الأحلام، والوعی من القضایا النفسیة التی تُستخدم خلال حبکة الروایة الجدیدة. فأصبحت هذه الروایة نوعًا من کتابة الحوار الداخلی للشخوص عبر إلقاء أفکار مُفکّکة وغیرمترابطة داخل ذهنها وجریانات فکریة تتفاعل بین ماضی الشخوص وحاضرها؛ وهذا مایُسمّی بروایة تیار الوعی. تتمثّل هذه التقنیة فی روایتی «ما تبقّى لکم» للروائی الفلسطینی غسان کنفانی و«شازدة احتجاب» للروائی الإیرانی هوشنک کلشیری عبر تأثیر القلق وفاعلیة التوتر فی الأحلام والأطر النفسیة لصدمات شخوص الروایتینِ. یعالج کنفانی فی روایته نکبةَ احتلال الأرض الفلسطینیة بینما یلقی کلشیری فی روایته الضوءَ علی لحظة یلفظ فیها شازدة احتجاب أنفاسَه الأخیره. هذا الاشتراک فی الحبکة دفع الروائیین إلی استنباط أفکار الشخوص ورصدها و الانشغال بعوالمها الداخلیة؛ فبدت الروایتان فی معظمهما محکومتینِ لخلجات الشخوص ومصطبغتینِ بأهوائها. تسعی هذه الدراسة أن تلقی الضوء علی منهجیة استخدام  کنفانی وکلشیری لأسلوب تیار الوعی فی الروایتین، وذلک بهدف تقدیم کیفیة تحررهما من شروط الحبکة الاعتیادیة ومقارنة المحتوی الذهنی والعملیات الذهنیة لشخصیاتهما. وأهم ما تناوله البحثُ هو أنه جاء نتاجُ الروائیینِ متشابها فی منهج التوظیف لتقنیة تیار الوعی ومدی الإفادة من مکنوناته؛ ولکن ما یمیز روایةَ کلشیری عن روایة کنفانی هو أن الإطار العام فی روایته لیس إلا سرد أحداث لیلة من حیاة شازدة احتجاب، بحیث یتعرف المتلقی من خلاله علی أنساق متقطعة من حیاة هذه الشخصیة وما یتعلق بتاریخ أسرتها منذ ثلاثة أجیال خلت. فیزداد التداخل بین الزمن الموضوعی والزمن الذهنی مما یجعل مستواها الفنی فی مجال توظیف تقنیة تیار الوعی أعلی من روایة «ما تبقّی لکم». فقد رفضا الروائیینِ الحضور المباشر داخل الروایة فلایتدخلان فی تکوین الشخوص وتجسیدها تدخلاً مباشراً بل یتخذان موقف حیاد بالنسبة لها حیث تلعب الشخصیات دور الراوی الرئیس للروایة ولها حرّیتها فی سرد أحداث الروایة دونما خضوع لتدخل خارجی. فضلاً عنها لقد یسری نوع المونولوج الداخلی غیر المباشر فی النص الروائی من خلال مزاوجة زاویة الأنا الفردی بزاویة هو الغائب العلیم.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

دراسة فی روایة ما تبقی لکم لغسان کنفانی

غسان کنفانی کاتب، وناقد، وروائی، وشاعر، وشهید، قد خرج بروایاته العدیدة عن دائرة الواقع الاجتماعی المحلی (هموم ناتجة عن نکبة فلسطین سنة 1948) إلی القضایا الإنسانیة العامة التی تتعلق بالوجود وبالإنسان. ما تبقی لکم، هی روایة تعتبر من بواکیر التجارب الحداثیة فی منبر الروایة العربیة، لا یستطیع القارئ العادی أن یفهمها، وحتی القارئ المختص یحتاج إلی الرویة حتی یستکشف مضامینها. قد استطاع الکاتب أن یصور ...

full text

کاربست امپرسیونیسم در رمان «ما تبقی لکم» اثر غسان کنفانی

چکیده این مقاله سعی دارد تا بر اساس نظریه «سوزان فرگسن»در خصوص ویژگی‌های ادبیات داستانی امپرسیونیستی، یکی از موفق‌ترین رمان‌های غسان کنفانی، نویسنده نامدار فلسطین، را به نام «ما تبقی لکم» در ترازوی نقد، بررسی و تحلیل قرار دهد و جنبه‌های امپرسیونیسنی آن را برجسته کند. بنابراین در ابتدا مقدمه‌ای در خصوص مکتب امپرسیونیسم و تبلور آن در ادبیات داستانی  بر اساس نظریه سوزان فرگسن بیان می‌شود و در قسمت...

full text

کاربست امپرسیونیسم در رمان «ما تبقی لکم» اثر غسان کنفانی

چکیده این مقاله سعی دارد تا بر اساس نظریه «سوزان فرگسن»در خصوص ویژگی های ادبیات داستانی امپرسیونیستی، یکی از موفق ترین رمان های غسان کنفانی، نویسنده نامدار فلسطین، را به نام «ما تبقی لکم» در ترازوی نقد، بررسی و تحلیل قرار دهد و جنبه های امپرسیونیسنی آن را برجسته کند. بنابراین در ابتدا مقدمه ای در خصوص مکتب امپرسیونیسم و تبلور آن در ادبیات داستانی  بر اساس نظریه سوزان فرگسن بیان می شود و در قسمت...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 1

pages  217- 239

publication date 2019-06-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023